W
praktyce diagnozowanie układu ergonomicznego dokonuje się najczęściej
przy stosowaniu technik ergonomicznej analizy uciążliwości pracy. Pełną
ocenę obciążenia organizmu człowieka wykonującego jakąś pracę uzyskamy
analizując takie elementy, jak: obciążenie fizyczne, wysiłek umysłowy,
środowisko pracy oraz zagrożenia chorobami zawodowymi. Dzięki takiemu
podejściu uzyskamy kompleksową ocenę obciążenia człowieka w pracy.
Pierwszym
z wymienionych elementów jest obciążenie fizyczne. Występuje ono w
czterech formach: jako obciążenie dynamiczne, statyczne, monotypowe i
hipokinetyczne. Miernikiem obciążenia dynamicznego jest wielkość wydatku
energetycznego mierzona w kJ i w kcal w ciągu minuty. Obciążenie
statyczne oceniamy metodą szacunkową, podobnie - stopień monotypowości
ruchów (liczba identycznych powtórzeń ruchów roboczych w określonym
czasie).
Badania wydatku energetycznego przeprowadza się najczęściej jedną z metod:
- kalorymetrii,
- fizjologiczną,
- chronometrażowo-tabelaryczną.
Metoda
kalorymetrii opiera się na pomiarach wskaźników wymiany gazowej, czyli
wentylacji płuc i zużycia tlenu. Do badań stosuje się liczniki gazowe
mierzące wentylację, maski ze specjalnymi wentylami i analizatory gazu.
Stosowanie masek jest jednak bardzo uciążliwe w czasie dużego wysiłku i
utrudnia oddychanie pracownikowi.
Metoda
fizjologiczna opiera się na wynikach badań układu krążenia, mięśniowego
i oddechowego. Wykazano w niej, że częstość skurczów serca, ciśnienie
krwi i temperatura ciała wzrastają proporcjonalnie do wielkości wzrostu
obciążenia pracą dynamiczną.
Metoda chronometrażowo-tabelaryczna została opracowana przez G. Lehmanna
i
jego uczniów Spitzera i Hettingera. Polega ona na analizie procesu
pracy, uwzględnianiu pozycji ciała i stopnia zaangażowania różnych grup
mięśniowych. Podstawą metody jest analiza czasu pracy. W metodzie tej
stosuje się specjalne tabele przedstawiające wartości wydatku
energetycznego na różnych stanowiskach pracy, oraz w czasie wykonywania
pojedynczych ruchów (kcal/min. i kJ/min.). Do celów metodycznych służą
także umowne klasyfikacje ciężkości pracy. Za podstawę przyjmuje się tu
wielkość wydatku energetycznego. Najczęściej końcową ocenę przeprowadza
się według skali punktowej, aby móc w łatwy sposób powiązać ze sobą
wyniki obciążenia dynamicznego, statycznego i monotypowości.
Pomiar
wysiłku statycznego związanego z wykonywaniem pracy fizycznej dokonuje
się metodą szacunkową, ponieważ nie ma jeszcze obiektywnej ilościowej
metody oceny obciążenia statycznego.
Monotypowość
ma także istotny wpływ na ogólne obciążenie fizyczne. Zależy od
ograniczenia ruchowego związanego z pracą, liczby monotypowych powtórzeń
oraz siły mięśniowej rozwijanej podczas wykonywanych ruchów. Stopień
monotypowości także określamy na odczytów ze specjalnych tabel.
Cały
wysiłek fizyczny, a co za tym idzie i jego ocena końcowa, stanowią sumę
punktów wszystkich trzech przebadanych elementów (wysiłku dynamicznego,
statycznego i monotypowości).
Drugim
elementem składającym się na pełną ocenę obciążenia pracującego
człowieka jest poziom wysiłku umysłowego. Istnieje bardzo wiele metod
służących do pomiaru obciążenia umysłowego. Może to być np. ocena liczby
błędów lub opuszczeń składających się na omyłki popełniane przez
operatora, testy do oceny zmian w poziomie koncentracji uwagi pod
wpływem pracy umysłowej, analiza reakcji człowieka na sytuacje stresowe.
Trzecim
elementem oceny jest obciążenie środowiskowe (hałas, drgania,
mikroklimat, oświetlenie, zapylenie, itd.). Środowisko pracy może mieć
istotny wpływ na pogorszenie wydajności pracy lub jej poprawienie. Oceny
warunków materialnych dokonuje się na podstawie pomiarów stężeń lub
natężeń danego czynnika na stanowisku pracy. Wyniki badań porównuje się z
normatywami higienicznymi i określa ich szkodliwy wpływ na organizm
ludzki. Pomiary wykonuje się za pomocą specjalistycznej aparatury.
Na
końcu określa się częstość zachorowań pracowników zakładu na choroby
zawodowe wynikające z wykonywanej pracy i określa ryzyko zawodowe.
Zestawienie
tych czterech elementów obciążenia organizmu na danym stanowisku
stanowi podstawę kompleksowej oceny uciążliwości pracy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz